АЛЬБОМ

Цаг хугацаа улиран өнгөрсөн ч фото зураг гээч гайхалтай зүйл хүний амьдралын олон сайхан дурсамжийг өөртөө хадгалж байдаг билээ. Ойрд янзлаагүй хувцасны шүүгээгээ янзлах санаатай онгичож байтал уутанд хийн нандигнасан өнгөрсөн амьдралыг минь сануулах тийм олон биш ч бас цөөнгүй хэдэн зураг гараад ирлээ. Он цагийн дарааллаар эмхлэн байрлуулсан хэдэн зураг минь нулимас нь нүдэндээ цийлэгнэн том улаан сандалны мухарт шигдсэн дөнгөж сууж сурсан боловуу гэмээр жоохон охины зурагнаас эхлээд айж гайхах зэрэгцсэн харцаар харан хөл дээрээ тогтож ядан зогсох охины зурагаар солигдон үргэлжилнэ. Намайг багадаа аймар уйланхай байсан гэсэн. Тэр ч үнэн юм шиг байнаа. Багын зургууд дандаа л айсан гайхсан царай...

Дараа нь өнөө жирмэгэр нимгэн уруулаа тас жимийсэн зургууд гарч ирлээ. Туулайн шүдэт гэдэг хочтой байсан болохоороо урд 2 шүднээсээ их ичдэг байж билээ. Тэгээд тэрийгээ харуулахгүй гэж уруулаа тас жимийж зурагаа авахуулдаг байсан байх. Энэ жирмэгэр уруултай зургууд нь ихэвчлэн 10 жилийн зургууд.
Үсэглэлийн баяраар авахуулсан ангиараа гурван эгнээ болон байрлалаа эзэлсэн зураг гарч ирлээ. Би О үсэг болж “О үсгийн дугариг цонхоор
Орчлон хорвоог тольдон харахад
Оргилуун хүслийн эхлэл болсон,,, ” гээд л 4 мөрт шулганан уншиж байсанаа бүүр түүрхэн санана.
Сумын төвийн жижигхэн сургуульд тэр нэгэн өдөр ааваараа хөтлүүлэн орсоноосоо хойш тэр л босгоор 2 намар хөөр баяраар дүүрэн алхан орж, 2 хавар багшдаа найзууддаа сэтгэл хоргодон гарсан.
Үсэглэлийн баярын өмнөхөн ангийнхаа тооны аваргыг шалгаруулна гээд хэдэн бодлого уралдаж бодоод хамгийн түрүүнд зөв бодож тооны аварга болж байлаа. Үсэглэлийн баяраараа “Тооны аварга” гэсэн үгсийн дор өөрийнхөө нэр зургийг хараад өөрөөрөө их л бахархан аав ээждээ магтуулахыг хүссэн ч тэд маань ажилтай гээд ирж чадаагүй болохоор аав ээж нь хамт ирсэн хүүхдүүдэд битүүхэн атаархаж зогссонсон.
2-р ангидаа сургуулийн даамны аварга шалгаруулах тэмцээнд ороод бага ангийн даамны аварга болчихоод 3,4-р ангийн ах эгч нараас мундаг гэж бодохоор өөрийн эрхгүй хүн бүрт гайхуулмаар санагдаж жижигхэн улаан гэрчилгээг өдөр бүр цүнхэлж явж байгаад хаа ч юм гээж санаа амарсан.

Манай тэнд говь газар болохоор их элстэй. Говийн зөөлөн шар элс хөл түлэм халуун байдаг. Өмсөж явсан сандал маань хөлнөөс санаандгүй мултарч элсэнд үлдээд эргэж олдоогүй. Тийм л их элстэй нутаг. Бороо орсны дараа бүх хүүхдүүд гадаа элсэн дээр тоглоно. Нойтон элсээр янз бүрийн юм хийж тоглох дуртай. Хангай газрын хүүхдүүд чулуу нтрээр айл гэр болж тоглодог бол говийн хүүхдүүд элсэн дээр гэрээ зурж айл гэр болж тоглоно.



Үе үе хөмүүл, хармаг түүхээр явна. Энэ бидний хувьд их сонирхолтой зугаатай ажил санагддаг байсан. Учир нь тэнд хонин гүрвэл, могой гүрвэл элбэг. Бид голчлон хонин гүрвэлээр тоглодог байлаа. Харин могой гүрвэлээс айдаг байсан. Яагаад гэдгийг нь харин санахгүйн байнөө. Хонин гүрвэлийг сүүлнээс нь барихад 4 мөч нь арвалзаад их л инээдтэй харагддаг.


Манай суманд том том цэргийн ангиуд байдаг байсан. Одоо санахнээ их л олон танк байдаг байсан. Цементэн явган хүний замын нэг талаар хэд хэдэн танкийг үзүүлэн болгон тавьсан байдаг. Бидний хэдэн хүүхдүүд тэр танкнууд дээр гарч суун аймшигийн юм ярих их дуртай. Тэр үед "Улаан туфле", "Улаан нүд" гэх мэтийн аймшигийн яриа мода болоод байлаа шд...


Улаанбаатарт нүүж ирээд 14 жил өнгөрчээ. Энэ хугацаанд сумандаа нэг ч удаа очсонгүй. Тэр газар миний унасан газар биш ч амьдралын минь 9 жил тэнд өнгөрсөн болохоор, хүүхэд насны сайхан дурсамжууд тэнд үлдсэн болохоор би тэр нутагт хайртай. Хязгааргүй үргэлжлэх мэт цэлийсэн талд алтан шар элс асгарсан, цэлмэг хөх тэнгэрт нь хааяахан нэг үүл нь үзэгддэг, ёроолгүй мэт шөнийн харанхуй тэнгэрт эрдэнийн шигтгээ шиг одод тодоос тод гялтагнан харагддаг.
Ганцхан удаа сургуульдаа очмоор, ганцхан удаа орон гэр минь байсан 5 давхар саарал байраа хармаар, ганцхан удаа хүүхэд ахуй үеийнх шигээ сумынхаа гудмаар тэнэмээр...
Амьдрал буцалж байсан тэр нутаг балгас болсон гэж сураг дуулдсан.
Одоо нэг иймэрхүү л...

Уйтгар гунигийн ХАТАН хаан...

Ээлжийн амралтаа авсан чинь уйдаж үхэх нь байна...
Үхэх нь ч хаашайн гэхдээ л майр ганцаарджээн...
Энэ хорвоог ганцаараа барж яваа нөхдийг хараад хатан зоригийг нь өндрөөр үнэлж байна шд...
Эртээр яаав...? Гав ганцаараа коно чаааатрт коно үзэв...
Майр эвгүйн байлээ... Эхлээд билетээ захиалчиж байгаан... оператер хүүхэн надаас хэдэн билет захиалах вэ гэхэд мань нь "нэг" гэв... нөгөөдөх чинь үл итгэсэн байдалтай "Хэд гэнээ...?" би "нэгээ нэг"...
Тэнд чинь хүмүүс хосоороо, гурваараа, дөрвөөрөө явжээн... Гэтэл би яаав...? Гав ганцаараа... миний хоёр талд хосууд сууцан. яджаахад хоорондох яриа нь надаа сонсогдоод байхымаа. "чи ямар хөөрхөн юм бэ" гээл, шоб шоб хийтэл үнсээл... янз нь энэ хоёр шинэхэн госууд бололтойдогоо... Кино дуусангуут би нь гэрлийн хурдаар өргөөгөөс гарсан байв...

Найз нөхөд өө элдэв зүйлд уруу татсаар байгаад нөхөд намайгаа тоохоо байв...
Уйтгарлах завгүй залуу нас нтр гээл байдаг... минийх яагаад ийм байдаг байнаа...?

Гэнэт төрсөн бодол-1

Сая блогтоо нэг нийтлэл бичиж байссанаа гээв гэнэт "Би ер нь ямар балдуугаа хийгээд цаг заваа зарцуулан байж, үгийн сангаа ухаж төнхөн байж, хуруу гараа таттал \Арай ч татаагүймаа. уран сайхны хэтрүүлэг\ ингэж кийбоооорд балбаж суугаа билээ гэж өөрөө өөрөөсөө асууж дэмийрэв шд... тэгээ яаху дээ өөрөөсөө асуусан юм чинь өөрөө хариулна шд... "Заааа яады цус бичиж л байя. багаасаа л өдрийн тэмдэглэл нтр дуртай байсын. хэдхэн минут л бичдийшд, нээээх уран сэцэн үг мэддэг ч юм шиг, хэрүүлийн хэдэн үг ээ л чулууддаг биздээ, угаасаа жоохон хурдан шивж сурий гээд үглээл байдаг биздээ гэх мэтээр өөрөө өөртөө хариулав...

Би блог нээх гүсэл хэзээ хаана ямариймаа хийж явж байхад төрвөө гэхээр зэрэг ингэсиймаа... Нэг багш эгчийнхээ ажилд тусалж хэдэн хуудас юм шивж өгсийн. Түүхийн хичээлийн тухай л даа. Тэгсэн энэ авяастай хүмүүс чинь бас их сүрхий юмаа. Зурдаг авъяастай баагийнууд нь гоё гоё зураг нтр ээ зураад өөрийгөө илэрхийлээд байхын, шүлэглэдэг нь шүлэгээ бичээд, дуулдаг нь дуулаад... Күээ тэр түүхийн номон дээр нэр нь цохиж яваа нөхдүүд бас атаархмаар юмаа... Тэгээл мань чинь бас ч гэж тоос хөдөлгөж яваагийнх түүхийн номонд биш юмаа гэхэд энэ муу блогспотод ганц нэг мөр сийрүүлий дээ тэ...

Гэхдээ нээрээ майр урамгүй байдын байлээ. Яахуу дээ миний 30 минутын онгод шдээ... Уншсан бол ядаж л "Уншив шд" гээд мутарлачвал мань чинь онгироол нисчийшд...

Зиоз тэр ч яахуу тэгжуугаад ганц нэг сэдвээр юм хум бичнэ гээд тоочиглоцон байгаа. Тэгж байгаад онгод нтр нь намайгаа тоовол бичнээ.

Нийгэм хэсэгт траншейны нөхдүүдийн тухай, Насанд хүрэгчдэд хэсэгт Аюултай болон аюулгүй сээгсийн тухай, Амьдрал хэсэгт ганц бие ээжүүдийн тухай, гэнэт төрсөн бодол хэсэгт тухайн үед гэээв гэнэт төрсөн бодлын тухай бичнэ гэж стратеги төлөвлөгөөнд тусгагдсан байгаа.

Физлогийн хэрэгцээгээ хангахын төлөө хамтран зүтгэгчдийн тухай...

Ганц бие нөхдүүдийн хувьд шийдвэрлэхэд түвэгтэй асуудлуудын нэг нь сээээээээгс байдаг гэдэгтэй санал зөрөх хүн байхгүй байх...
Өглөөнөөс оройг хүртэл завгүй ажилладаг нөхдүүдийн хувьд тэр болгон эсрэг хүйстнээ ангуучилж явах боломж гардаггүй. За яахуу хаяа нэг зав гаргаад анд гарлаа гэж бодоход гайгүйхэн олз олдоно гэдэг юууууулол...
Тэгэхээр нэг ийм арга байнаа... Өөртэйгээ адилхан завгүй \завтай ч байсан болно л доо\ганц бие эсрэг хүйстэнтэй сээээээгсийн хамтрагчид болох...

Энэ харилцаа олон давуу талтай. Зарим нэгнээс нь цухас дурдвал: Бааааар, пабуудаар тэнэж цаг заваа үрэн байж ан хийх шаардлагагүй, бэлгийн хэрэгцээгээ хангах зорилгоор хэн нэгэн гэр бүлтэй хүний нууц амраг болох шаардлагагүй, эрзэээээнэн баагийтай найзлах хэрэггүй, сээээгсийн туршлага нэмэгдэнэ, мөнгө санхүүгийн хувьд ч хэмнэлттэй, хэн нэгэнд хардуулах мөн чи хэн нэгнийг хардах шаардлагагүй зөвхөн ажилдаа анхаарлаа хандуулах боломжтой, сэээгс дутагдсанаас үүсэх муухай ааш болон батга гарах асуудалгүй болно гэх мэтчилэн...

Мөн сээээгс хамтрагчтайгаа ганц нэг тохиролцоо хийх шаардлага гардаг байх нь. Тэр нь юу вэ гэхээр: Өвчин халдаахгүй байх, жирэмсэн болохгүй байх, өөөр хүн хард өөрсдийнхөө харилцааны тухай ам нээхгүй байх, хэн хэндээ хайр зарлахгүй байх гэх мэтчилэн...

Аливаа зүйлд сайн муу хоёр тал байдаг хойно сул талыг нь дурдвал:
-Нэгэнт л сэтгэлгүй хүнтэй сээээгс хийж байгаа тул бэлгийн хөрөлттэй болох \энэ нь эмэгтэйчүүдийн дунд зонхилон тохиолдох магадлалтай\,
-адгуус шинжтэй болох \сэээгс нь сэтгэл бие хоёртой хосолж байж гэмээн төгс болно. заза цааш нь өөрийн философиороо ойлго\,
-дурлалд яарахаа болино \дээр үед гэр бүл болсоныхоо дараа л эр эм хоёр сэээгсийн харилцаанд ордог байсан. Тийм болохоор л монгол улс маань хоёр сая гаран хүн амтай болсон байх\,
-сэээгсийн эрдэмд төгс боловорсон хамтрагчтай байсан бол ирээдүйд учрах эхнэр найз хүүхэн нь гологдож нууц амрагтай бологчдын эгнээг нэгээр нэмэх...
-хүн л юм хойно хажуудаа байгаа цорын ганц эсрэг хүйстэндээ татагдаж сэтгэлээр холбогдох \энэ нь томоохон муу тал гэж би л хувьдаа боддог, сэээгсийн хамтрагчид хамтрагчийнхаа мөн чанараас илүү гадаал хуурамч төрхийг илүүтэйгээр хардаг болохоор энэ дурлал, хайр нь хуурамч түгшүүр байх магадлалтай учраас тэр\...

Та нөхөд надаас өөр бодолтой ч байж болно... Тийм бол үгүй шдэээ хонгороо чи буруу бодсон байна гэээд хэлнийз...

Дуу авиа сэээээгс-д нөлөөлөх нь...

Цугаараа бага зэрэг төсөөлөн бодох чадвараа ашиглаад үзийийий...

Нэг сайхан залуу, сайхан хүүхэнтэй дайн байлдаан хийж байтал дайсны талын командлагчийн зүгээс ямар ч чимээ анир алга. Ялах ялагдах аль нь болоод байгаан бөө мэд... Бөөр таг шүү... Байлдагчаас ч сураг алга...
Анзаараад байхнээ чи л ганцаараа ура ура, урагшаа, дайраад, галлаад гээд байх шиг... шаааал утгагүй байгааз дээ... Харанхуйд бол "Хонгор минээ чи байна уу" гээд асуучмаар...

Харин тачаангүй, эрхлэнгүй, эр хонгорхон хоолойгоор байж ядан дуу алдах тийм залуутай, хүүхэнтэй сээгсдэж байна гээд төсөөлий дөө. Янзын байгааз... Бөөөөр нэг "намайг жаргаагаач, намайг эзэмдээч, би чинийх" гээд байгаа юм шиг л...

Тэгэхээр цугаараа аятайхан дуу авиа гаргах дасгал хийцгээе...
1. Бэлтгэх - Бүлээвтэр цай балгана \тачаадан ориллоо гэсэн чинь микроны кондузтар шиг орилоод байвал гэцүү шд тэ...\
2. Толины өмнө байрлалаа эзэлнэ. \Өөрийнхөө царайг харж бэлдвэл илүү үр дүнтэй. Сайхан авиа ярвайхад л гараад байдаг бол гэцүү шд тэ\
3. Амны хайрцагаа суллана. \Ам хэдий чинээ чөлөөтэй хөдөлнө хүссэн авиагаа гаргахад сайнаар нөлөөлнө...\ - ингэхийн тулд амаа, уруулаа дөрвөлжин, гурвалжин, дугуй тэгш өнцөгт гээд боломжиж бүхий л хэлбэрээр аль болох том ангайлгана.
4. ААААА, ООООО, УУУУУ гэх мэтчилэн 7 эгшиг үсэгээ чанга сул дунд зэрэг хэлнэ. ЁоЁо-Яа-Яа гэж бас хэлнэ шүү нөхөд өө... Гийгүүлэгч бараг хэлэээд хэрэггүй дөө... Гэхдээ яахуу сэээгсдэж байхдаа Ба-Ба-Га-Га гэж орилдог бол болнооо болно.
5. Босоороо байнга сээгсдэхгүй хойно дээрх дасгалаа сууж нэг хэвтэж нэг давтана...
6. Миний энэ бичсэнийг хамтрагч руугаа нэг хувь хэвлээд явуулна. Чи бас сайхан тачаадсан авиа сонсмоор л байгааздээ хө...?

Өөө тийн нэг зүйл мартах дөхөж... Хамтран сэээгсдэгч чинь дууугарахгүй бол "Алив хонгор минь нэг сайхан орилоод өгөөч" гээд гуйчих... Бүр болку бол онжгон дээр нь алгадаад ав...

Бахархахгүй байхын аргагүй...

Ээжийн тухай
Миний ээж эмч хүн...Бүр хүүхдийн эмч... Хүүхдийн эмч гэж ямар хэцүү ажилтай хүн болохыг цэл залуугаараа бууралтах миний ээжийг хараад л ойлгох байх. Жоохон байхдаа нэг хүн том юманд даруулсан байсныг ээж очиж тусламж үзүүлэхдээ орь дуу тавин ёолох тэр хүний энд тэнд нь дарж бүр чанга ёолуулан “энд дарвал өвдөж байна уу? Энд? Энд?” гэж асуух ээжийгээ хараад “Яагаад дарсан дараагүй өвдөж байгаа хүнийг улам их өвтгөөд байгаан болоо” гэж уур хүрч билээ. Би ээжийгээ эмч хийдэгт их дургүй байсан. Учир нь өдөржин ажиллаж ажиллаж гэртээ ирэхээр дахиал дуудагдаад шөнө дөлөөр ч хамаагүй гараад л явдаг. Эсвэл хүүхдээ тэвэрсэн сандарсан эцэг эх манай гэрийн хаалгыг сахиад суучихна. Баярын өдрүүдэд, Үсэглэлийн баяр, Эцэг эхийн хурал, хонхны баяр гээд миний амьдралын аль ч онцгой үеүүдэд ээж надтай хамт байгаагүй. Наадам хүүхдийн баяраар хүүхдүүд аав ээжтэйгээ хөтлөлцөөд баярлаж явахад би хоёр дүүтэйгээ гурвуулханаа хөтлөлцөж гүйдэгсэн.
Би өөрөө ээж болохдоо л ээжийгээ намайг төрүүлж өсгөх гэж ямар их зовсон болоо...? анх удаа бодож байсан. Аавдаа тамхи авдаг мөртлөө ээждээ чихэр авдаггүйгээ санан өөрөөсөө ичих шиг... Оюутан байхдаа охиноо төрүүлчихээд ядарч байна гэж ээж аавдаа эрхлэхдээ оюутан байхдаа 2 хүүхдээ төрүүлсэн ээж минь надаас илүү ядарсан байх даа гэж бодохоор ээжийгээ өрөвдөх шиг... Бүхий л залуу насаа гурван хүүхдээ хүний зэрэгтэй болгох гэж өдөр шөнөгүй ажиллаж ирсэн ээжийнхээ ачыг хариулж чадахгүй ч дахин зовоохгүй байх юмсан гэж хичээх боловч санасанаар болохгүй дахиад л зовоочихоод байх юм...
Миний ээж оффицер хүн... Десант эрээн хувцас, парад ногоон хослол, танкын хар гээд л хувцас бүхэн ээжид минь гайхалтай сайхан зохино. Цэргийн ангид эмч хийж байсан ээж маань ДЭСЛЭГЧ цолтой. Хэр баргийн эрийн авч амждаггүй дэслэгч цол миний ээжийн нэрний урд, мөрөн дээр нь бас бий. Цэргийн амьдрал гэдэг эр эм гэж ялгалгүй бүгд ижилхэн нэгэн удирдлаган мөр зэрэгцэн байдгийг хэр баргийн хүн мэдэхгүй байх. Буудахдаа сайн, Байгаа алддаггүй гэж нэг бус хүн ээжийг магтахад ээжээрээ маш их бахархаж байсан.
Миний ээж сайхан бүсгүй... Хэн ч харсан миний ээж монголжингоо сайхан бүсгүй. Хонгоо давсан хоёр салаа сүлжсэн гэзгийг нь харсан бүхэн дуу алдан шагширна. Ээжтэйгээ гудмаар явж байхад үсийг гайхсан, шагширсан, магтсан хүмүүс дуу алдан ард хоцорно. Таних танихгүй хүмүүсээс ээжийгээ их харамладаг. Эрчүүд нь ээжийг минь хоргоож, эмэгтэйчүүд нь атаархан ажина. Өндөр, гуалиг, царайлаг ээжээсээ юу ч авч төрөөгүй би азгүй...




Аавын тухай
Миний аав оффицер хүн. Эх орныхоо батлан хамгаалахын төлөө аравдугаар ангиа төгсөж цэрэгт явсанаас эхлээд тэтгэвэрт гартлаа үнэнчээр зүтгэсэн. Хэтэрхий шулуун шударга, няхуур, ажил хэрэгч зантай. Тийм болохоороо л МАНГАА гэдэг хочтой байсан байх. Жоохон байхын л аав маань гэртээ байхаасаа байхгүй нь их байлаа. Хээрийн сургуулилт гээд хэдэн сараар алга болдог. Би болон миний хоёр дүүг аав өсгөсөн гэдэг. Шөнө уйлсан ч аав босч хуурайлна, хоол, цайг аав хийж өгнө, бид гурвын хувцасыг амралтын өдрөөрөө ваннанд ус дүүргэж байгаад өдөржин угаана. Аавын маань ээж эрт бурхан болж өвөө ажилаа хийдэг болохоор аав дүү нараа хардаг байсан. Тэгээд л хүн асрах ажилдаа сайн байх. Ажлынх нь хүмүүс манайд ирэхээрээ их гайхдаг байсан. Ажил дээрээ Мангаа байж гэртээ ирэхээрээ охидуудаа эрхлүүлээд хэлээ хазаад байхаар аргагүй биз. Манайх хөдөө байдаг байсан. Аав тэнд томилогдсон болохоор ээж ч сургуулиа төгсөөд тэнд хуваарь авсан. Бидний амьдардаг байсан газар голцуу цэргийхэн амьдрах бөгөөд цэргийнхэн үе үе “ТҮГШҮҮР” зарладаг байсан. А гэдэг хүн түгшүүрийн дохио аваад Б-д хэлнэ. Б нь В-д хэлнэ гэх мэтчилэн тэр анги нэгтгэл богино хугацаанд бие бүрэлдэхүүнээрээ цуглах ёстой байдаг. Түгшүүр ихэвчлэн шөнө зарлагдана. Тэгэнгүүт байрны оффицеруудын хүнд алхаанд газар хөдөлж, байшин нурах нь уу гэмээр чимээ гардаг байсансан. Би аавын ажил дээр очих их дуртай. Цэргийн даргын охин гээд хүн бүрт надад сайн хандана. Цэргийн ангийн хоол гайхалтай сайхан. Хороо цэрэг хоолой нийлүүлэн жагсаалын дуу дуулах нь сайхан. Аавын минь командаар тэр олон эрс нэгэн зэрэг дуугарч, нэгэн зэрэг хөдлөх нь үнэхээр сүрдмээр... Миний үзэх дуртай хамгийн сайхан үйл явдал тангарагны баяр байлаа. Аав болон бусад бүх хүмүүс парад хувцасаа өмсөн сурсан бүхнээ гайхуулан, эх орондоо тангараг өргөнө. “Монгол улсын төлөө зүтгэе” гэх хүнгэнэсэн эр хоолойг би бишгүй сонссон. Аав ээж хоёр хээрийн сургуулилалтанд явахдаа хэд дэх өдөр ямар хоол хийж идэх хэрэгтэйг бүгдийг нь ба бэ гүй цаасан дээр ярайтал бичдэг байсан. Даваа гараг: Өглөө сүүтэй будаа, өдөр цуйван, орой гурилтай шөл гэх мэт...
Хэдэн жилийн өмнө аав маань тэтгэвэртээ гарчихаад гэртээ 2 жил суухдаа сэтгэлээр их унасан. Цэргийн хүмүүс эрт тэтгэвэрт гардаг. Аргагүй биздээ насаараа өдөр шөнөгүй махран зүтгэчихээд гэв гэнэт гэртээ суугаад эхлэхээр хэцүү л байсан байх. Турж эцээд царай алдаад байхаар нь эмнэлэгт үзүүлсэн чинь чихрийн шижинтэй болон байна гэнэ. Аав ч насаараа өвчин тоочоогүй хүнд энэ мэдээ их хүндээр туссан. Өнөө маргаашгүй л үхэх гэж байгаа юм шиг ярьж “аав нь тураагүй байгаа дээрээ хэдүүлээ гэр бүлийн зураг авахуулъя” гээд л. Эмнэлэгт хэвтэж сахараа арай гайгүй буулгаж аваад сонингоос ажлын зар хайж эхэллээ. Дөч гарсан тэтгэврийн хүнд мэдээж ажил тийм амар олдохгүй. Тэгж тэгж нэг сүлжээнд яваад орчлоо. Чамгүй их мөнгөөр элсдэг доороо хүн элсүүлдэг сүлжээ гээл надад ярьж байнаа. Ээжээс айгаад хэлж чадаагүй байсын. Эхний цалингаа авчихаад ээжид хэлнэ гэж байсан. Аав ч сэтгэл санаа нь овоо сэргээд, өөртөө анхаарал хандуулаад, дуу шуу ороод эхэллээ. Би сүлжээ найдваргүйг мэдэх боловч тэгж их хөөрч догдолсон аавдаа юм хэлж чадсангүй. Өөрөө л гутрахгүй ингээд завгүй гүйж байвал яахав дээ ухааны юм бодсон юм. Тэтгэвэрийн зээл аваад дүүгийн нэр дээр давхар элсчлээ. Бүх найз нөхөд хамаатан садандаа нөгөө сүлжээгээ ярьж байгаад хоёр гурван хүн элсүүлчлээ. Анхны цалингаа аваад бөөн баяр. Бага дүүг дагуулж очиж зурагаа авахуулаад л. Орой нь ирж ээжд юу хийгээд байгаагаа яриад л, авсан цалингаа үзүүлээд л. Ээж ч бас баярлаад сүлжээнд нь элсье, ажлынхаа хүмүүст ч хэлж элсүүлье гээд л... Тэгж байгаад нэг сургалтанд суусаныхаа дараа “Сургалтанд нь суулаа. Хүн луйвардах талаар л зааж байна. Аав нь хүн луйвардаж чадахгүй нь” гэж билээ. Тэрнээс хойш тэр сүлжээний тухай А ч яриагүй.
Дараа нь Онжавынхаа \нэг онд цэргийн сургууль төгссөн хүн\ тусламжтайгаар нэг хувийн компанид хөдөлмөр хамгааллын инженерээр ажилд орлоо. Насаараа цэргийн дарга хийсэн хүнд энэ ажил маш амархан байлаа. Дарга нар нь ч аавын хэрхэн ажилладагыг харсан болохоороо хөдөө салбар хариуцуулан ажиллуулахаар болж цалин хөлсийг нь ч хангалттай өгөхөөр болов. Саяхан чөлөөгөөр 7 хоног ирэхдээ “Аав нь яг 2 жил ажил хийсэнгүй гэртээ суулаа. Одоо ажил ч жигдрээд сайхан байна. Цалин ч овоо авдаг боллоо. Хойтонгоос газартаа байшин бариад, тэрний хойтонгоос охиноо \миний охиныг ярьж байгаан\ сайн сургуульд оруулнаа. Миний охин одооноос ямар сургуульд оруулахаа судалж л байгаарай” гэв. Хөөрхийдөө миний муу аав. Гурван охин төрүүлж өсгөсөн нь багадаад одоо миний охиныг хүн болгох гэж хичээж байх юм.

Өнгөрсөн амьдралдаа эргээд нэг зочилсон нь...

Хэзээ нэгэн цагт, саяхан дөө саяхан энэ айлын бэр, нэгэн залуугийн эхнэр гэгдэж явсанаа санахаар хэзээ ч байгаагүй зүйлийг ургуулан бодоод байгаа юм шиг, зүүд зэрэглээ шиг л санагдах юм...
Уг нь бол гэрийн гаднаас нь охиноо аваад явдын. Энэ удаа охин маань унтаж байна гээд намайг орж ирээд аваа гэлээ. Орох болсон бас нэгэн шалтгаан нь тэр залуу охин бид 3-ын авахуулсан зураг тэдний том өрөөний хойморт байдаг байсын. Тэр байрандаа байна уу гүү юу гэдгийг мэдэхийг хүссэн юм...
Орцоор орохоос эхлээл хуучны дурсамжууд нүдний өмнө жирэлзэж эхэллээ. Орцны нэг давхарт байрладаг энэ том толинд гарч орох бүртээ тэр залуу бид хоёр уралдаж хардаг байж билээ. Хоцорч ирсэн нь түрүүлж ирсэнээ шахаж байгаад л хажуугаас харна...
Цахилгаан шатанд оролоо... Яг л хэвээрээ байх юм. Хаалган дээр нь зурсан хэрээс яг хэвээрээ, Чийдэн байрладаг тэр хэсэг хайлж харлаад чийдэн нь наашаа бүлтийж гарч ирээд нуруулаг хүний толгойд нь хүрмээр доошоо унжана. Энэ цахилгаан шат тэр залуу бид хоёрын хоёулханаа байх боломжийг олгодог цөөхөн газруудын нэг байлаа. Дээшээ 5 давхар өгсөх хооронд өлмий дээрээ зогсон түүнийг хүзүүгээр тэвэрч зөөлөн уруулыг үнсэх дуртай байсансан. Заримдаа дэггүйтмээр санагдахаараа “энд амжуулчий, би хүсээд байнаа” гэж түүнийг оролдож байгаад ӨНӨӨХИЙГ нь өндийлгөчөөд “заза гэртээ орий” гэсэн юм яриад буучихаар “Би яаж ингээд \өмд нь цахилгаан хэсгээрээ товойж хатуурсан\ гэртээ орохынбэ? Жоохон байж байгаад оръёоо” гээл хошуугаа унжуулдаг байсан.
Цахилгаан шат 5 давхарт хүрч хаалга нээгдэхэд дотно биш ч танил хаалга намайг угтана. “Хаалга тогших уу? Хонх дарах уу?” гэж тээнэглэзэнгээ тэдний нохойг айхтар чанга хуцдагийг санаад охиноо зочоохоос эмээн хаалгыг нь зөөлөн тогшлоо. Жижигхээн биетэй байж муухай чанга дуутай тэр хав нохойг би анх харахдаа ганцхан удаа л яасан хөөрхөн амьтан бэ гэж бодож байсансан. Хаа сайгүй шээж \бүр орон дээр шээх дуртайг нь яаанаа\, хамаг гутлыг будаа болгодог тэр хавыг дахин хэзээ ч хөөрхөн амьтан гэж харж чадаагүй... Хаалга онгойн Түвшөө хэмээх 12 орчим настай тэр залуугийн үеэл дүү нь зогсож байна. Миний охиныг харж байсан байх нь... “Сайн уу дүү нь хэзээ унтсын?, хаана унтаж байгаан?” гэж асуунгаа хариултыг хүлээлгүй зочны өрөө рүү зүглэлээ. Хөөрхөн бяцхан охин минь бөх гэгч нь унтаж байлаа. Зөөлөн сэвлэг нь чийгтэй байх агаад түрүүн утсаар ярихад “усанд ороод сая унтлаа” гэсэн Түвшөөгийн үг санаанд орлоо. Манайд байхдаа өдөр огт унтддаггүй охиноо эднийд ирээхээрээ өдөржин унтдагийг гайхаад бардаггүй билээ. Хаа хамаагүй хүмүүсээр харуулаад байдаг болохоор муугаар боддогоо тэр залуугаас нуулгүй цухуйлгаж байсан удаа бий.
Охиныхоо хажууд сууж байгаад тэр өрөөг сайн ажлаа. Жил гарангийн өмнө миний орхин одсон амьдрал хэвээрээ харагдана. Охины 2 насны төрсөн өдрөөр авч байсан буйдан элэгдэж хуучраад сервант нь тоосондоо дарагдаж гундуухан харагдана. Намайг байхад чухам л ариун цэвэрчээ гайхан өөрийгөө магтдаг байсан тэр залуугийн ээж нь яагаад гэр орноо иймэрхүү байлгах болсоныг бага зэрэг гайхаж л байлаа. Би өөрөө үл үзэгдэгч болоод өнгөрсөн үед очсон юм шиг сайхан муухай бүхий л дурсамж нүдний өмнө жирэлзэн өнгөрнө. Анх тэднийд ирж байсан үе, юу ярихаа ч мэдэхгүй зурагт ширтэж байгаад л гарч билээ. Тэр залуу, түүний дүү бид 3 үүдний өрөөнд дээс тоглоод би хожиж билээ. Нэг удаа тэр залуу үрлэн сумтай буу авсын. Тэгээд орой нь нохой мохойгоо буудсан шигээ тоглож байсанаа сумаа тоолж тоолж сум дууссан гэж тооцоолоод киноны хэсгээс тоглохоор болж өөрийхөө толгойд тулгаж байгаад буудсан чинь нэг сум дутуу тоолсон бололтой жинхэнээсээ өөрийгөө буудаад уйлах дөхөж байсансан. Нэр орой утас дуугарахаар нь хартал тэр залуу залгаж байна.
Тэр залуу: Жижиг өрөөний цонхоор хардаа...
Би: Галаар зүрх мүрх зурчихсан байгаан биш бэээз...? гээд цонхоор хартал гражнаас ирж яваа харагдана.
Тэр залуу: Ороо засаад, Хөнжлөө дулаацуулаад байж байгаарай...
Би: Унтах болоогүй байна шдээ... \тэр залуугийн ээж нь өрөөнд байсан тул шивнэж хэлэв\
Тэр залуу: хэхэ, заза би орлоо... Захих юм байна уу...?
Би: Хөөх Мөнгөтэй байгаамуу? \2 оюутан мөнгөний бараа ховорхон хардаг байлаа...\
Тэр залуу: Захих юмаа хурдан хэл л дээ... нэгж дууслаа шд...
Би: Ямар ч байсан нэг сойз, өөр юу ч яахуу амттай юм... гэх мэтчилэн бодох бүрт нүүрэнд инээмсэглэл тодруулдаг сайхан дурсамж зөндөө бий... Мөн бодох бүрт зүрх хөндүүрлэх гунигтай урсамж ч олон.
“сайн нөхөр байж чадаагүйд уучлаарай, цаашид ч байж чадахгүй нь” гэдэг үгийг сонсохдоо хар дарж байгаасай л гэж бодож билээ. Тэр залууг өвдөг сөгдөж суугаад “Хоёулаа бүхнийг мартаж, бүхнийг шинээр эхэлье” гэдгийг сонсохдоо үнэн байгаасай гэж найдаж билээ... Энэ бүхэн миний хараал идсэн ӨНГӨРСӨН амьдрал...
Нэгэн цагт бие биенээ хайрлаж, хайраас ургах бяцхан охинтой болсон...
Мөн нэгэн цагт салж тус тусын замаар салан одсон...
Гэвч бидний зам охиноороо холбогдож байдаг...

Сервантан дээр тавьсан хэдэн жаазтай зурагнууд хэвээрээ л байх шиг. Охины цэцэрлэгийн шинэ жилээр хийлгэсэн нохойны өмсгөлтэй зураг, хэдэн сартайд нь авч байсан зураг нь, охины даахийг авсаны дараахан тэр залуугийн аав ээж, дүү гурав нь миний охинтой авахуулсан зураг, тэр залуугийн авга эгчийнх нь гэр бүлтэйгээ авахуулсан зураг... Гэвч тэр залуу охин бид гурвын миний төрсөн өдрөөр авахуулсан зураг алга... Дэндүү аз жаргалтай гарсан тэр зургийг байхгүй байх гэж гадарлаж байсан ч нүдээрээ хараад сэтгэл сэмрэх шиг. Би тэр айлаас явахдаа тэр залуутай холбоотой бүхий л дурсамжаа орхихыг хүссэн... Би түүний нэг ч зургийг авч яваагүй. Харин тэд ч бас надтай холбоотой бүх зүйлийг гаргаж хаяхыг хүссэн бололтой.

Охиноо унтаагаар нь хувцаслахаар хөнжлийг сөхтөл зүүн хөлний гуяан дээр юм гарчиж, баруун хөлний өвдөг нь шалбараад идээ татчиж... Дүрэлзсэн уур хилэн ухаан санааг минь эзэмдэх шиг... Түрүүчийн удаа охины минь цээжийг нэг хөхнөөс нөгөө хөх хүртэл нь юучгүй ураад нил сорви болгоцон байсан. Энэ удаа хөлийг нь....!!! “Хүүхдийн хөл бас яагаад урцынбэ” гэж ширүүхэн дуугарлаа... “Гадаа тоглож байгаад унасан гэсээн” гэж Түвшээ сулхан дуугарна. “Хараал идсэн малнууд ядаж идээг нь цэвэрлээд өгөхөд яадаг байнаа эрхлүүлэхээс өөр юм мэдэхгүй шүү” гэж дотроо бачимдан бодно... Салан одсоноосоо хойш охиноо эцгээс нь бүрмөсөн салгахыг оролдсон боловч охин маань өвөө эмээгээ санаж бэтгэрээд нүднээс гараад турж, эцээд байхаар нь арга буюу уулзуулж байх болсон. Гэвч тэдэнд охин минь ямар хүн болох нь огтхон ч хамаагүй мэт аашилна. Эрхлүүлэхээс өөр зүйл зааж өгөхгүй, ядаж шүдийг нь ч угаадаггүй болохоор санаагаар болдог бол тэднийх рүү огт явуулахгүй байхыг хүснэ.
Эднийд удаан суугаад байхыг хүссэнгүй бушуухан охиноо хувцаслаад гарлаа. Хамгийн сүүлд нэг найзтайгаа ирж эднийхээс хамаг юмаа хамж аваад явсанаа саналаа. Цахилгаан шатаар бууж байхдаа найз маань миний духан дээр зөөлөн үнэрлээд “Чи зүгээр биздээ? Дахиж ирэхгүй гэж найдья. Сэтгэлийн тэнхээтэй байгаарай” гэж билээ.
Тэдний гэрээс гарахдаа ч, цахилгаан шатнаас буухдаа ч, машиндаа суусан хойноо ч эргэж харахыг хүссэнгүй... Зүгээр л урагш харан итгэлтэй алхлаа... Энэ бол миний ОДОО ЦАГ...

Микроныхон бол ЛӨӨӨЛӨӨӨ л байна...

Энэ хэдэн галтар микрийг төв замаар явуулахгүй гэсний төлөө бөөн юм болж байнаа... Аргагүй биздээ хөөрхий... Энэ хэдэн гаруудад хүн хүртэл мөнгө болж харагддаг юм чинь...
Амьхандаа эсэргүүцээд явахгүй нтр гэж аальгүйтээд байгаамаа... Тэр нөхдүүд явахаа больсон чинь харин ч сайхан байна шд... Чих амар ай...
Олон нийтэд үйлчилж байгаагаа мэддэггүй хэдэн ухамсар дорой бүткү гарууд...
Хүнийг малаас долоон дор үзэж харьцдаг болохоор нь бөөөөр дургүй хүрээд байдын... тэгээээд тэр микроных нь байж байгааанээээ.... Тэндээ хонодымуу хаааашайн нуль шивэр, өөрсдөөс нь нуль архи... пүүүү паааа заваанаа...
Тэгтээ тэргүй хүнийг шулж мөлжихийн гайхамшигийг үзүүлдэг улс жоохон тойруу замаар явахад яахавдээ...

Бүрэнхий болвуу гүү юу үнэээ нэмчнэ... 5хан буудал газар 500 төг ч гэх шиг... Хүйтэн конторт өдөржин сууж байж олсон хэдийг минь юу юугүүүү авчих санаатай... Энд суу тэнд суу, цаашаа наашаа, одоо дахиад энд суу гээл... нөгөө үйлчлүүлж байгаа улс нь хүртэл майр дуулгавартай нааааасн... Би микорт суувал хэрүүл хийчих гээд байдаг болохоороо бараг суудаггүй \Гэхдээ л суудаг л даа...\... ТОМ Атуууус гэж сайхан унаа байхад микроооооор яанам бэ....?

Өөө тийн, нэг ийм зүйл надад тохиолдож байсын....:
10 сарын нэг орой би харьж явлаа... Цаг 22 өнгөрч байсын. Харих гэж яарч явлаа...Том атууууус зогссон тул таааарсан микрондоо суууучив... хонины хонхор гэгдэх ёрын газар хаалган талд нь суууувооо... Тэгсэн өнөө микроны БОСС эмээгийн хэдэн жил угаагүй юмуу хаашайн гэмээр муухай үнэртэй куртка миний хөөрхий нүүрэн дээр ирээд наалдчив... Амьсгал авахад ч хэцүү болохоор нь гараараа цааш нь түлхчив... тэгсэн өнөө эмээ чинь бусад хүмүүстэй хэрүүл хийж байсан эрчиндээ
-БОСС эмээ- "Яагаад түлхээд байгаан"
-Би- Өөрийн чинь хиртэй куртка миний нүүрэнд наалдаад байна
-БОСС эмээ-"би ямар албаар ингээд байгаамуу" \тллллллллл тэнэгтнийз эмээ чинь. ..\
-Би- Тнэгсэн ч гэсэн би өөрийн чинь хирийг үнэртэж явах албагүй
-БОСС эмээ- юу гээд байгаан бэ чи одоо.................бла бла бла
Гээээл өнөөө муу хөөрхий SL чинь галтар микроны босс эмээд зодуулчиж байгаамдаа хөөрхий... Маргааш нь өглө босоод нарны гэрэлд хартал баруун гар маань 2 газараа хөхрөөд хавдцан... өмсөж явсан куртка мааань нуль шороо, гутлын мөр... ёоооо тэр эмгэний хаанаас нь тийм их хүч гардаг байнаааа....

Дурсамж - Сагсны тэмцээнд орсон минь...

4-р ангиа төгсөөд 5 даа тооны ангид ороод ижилдэн дассан нөхөдөөсөө салж байсын...
5-р ангидаа ороод төд удалгүй нэг сагсны тэмцээн болвоо. Би ямар сагс энэ тэрийг сонирхох биш тэр хавиар БАЛИАШИГ хийсэн шигээ гүйж явтал манай хуучин ангийн охин над дээр ирээд
"Хэй SL-ээ манай багт нэг хүн дутаад байна. чи орчих"
"Ай юу..би юу... би амьдралдаа сагс тоглож үзээгүй шдээ..."
"Зүгээрээ зүгээр чи зүгээр хүний тоо нэмээл байж байхад болно"
"Гэхдээ өөр анги юм чинь болохгүй байхаа"
"Багш нар бид нарыг сайн танихгүй юм чинь болноо болно"
"заза тэгий тэгий" гээээээл сагсны бөмбөг залж ч үзээгүй байж тэмцээнд орлоо хөөрхий...Тэгээл харж БАЛИАШИГийнхаа ажлыг сагсны талбай дээр 2 шийдрүү ээлжилж гүйж хийж гүйцэтгэж байгаад эцсийн эцэст хожигдсондоо...

Тэгсэн энэ явдал 2009 онд дахин давтагдав... Ажилд ороод удаагүй байтал манай салбарын баяр болоод намайг залуу хүн байна даа гээд хүчээр тэмцээнд оруулчив... Тэр талбай дээр зогссон гүйсэн 10 минут ямар аймшигтай байваа...

Энэ жил ашгүй тэр сагсны тэмцээнээс нь мултарч чадлаа... хаха мултарч чадлаа ч гэж дээ өнгөрсөн жил миний чадал чансааг харсын болохоороо надад ямар ч тэмцээнд орох санал ирээгүйн... Тэгсэн хамтарч ажилладаг байгууллагаас сая утасдаж байна... "Эрхэм хүндэт SL минээ энэ бүтэн сайнд Сагсны тэмцээнтэй тул та манай багт хэрэгтэй байнаа"
Тоглож чаддаггүй гэдгээ хэлсэн л дээ... Тэгсэн 13 жилийн өмнө ангийн охиноос сонссон тэр л үгийг надад хэлж байна "Зүгээрээ зүгээр чи зүгээр хүний тоо нэмээл байж байхад болно"... за яахуу дахиад л нэг сагсны талбай дээрээс нь БАЛИАШИГлахаас...

Монголоо алдсан Монгол

Монгол хүн Монголоо алдана гэхээр яг яасан гэсэн үг юм бол...?
Саяхан 2 найз охинтойгоо тэрэлж хавиар явж байгаад 2 нь морих унах болов... Манай нэг найз жирэмсэн тул морь унааагүйн... Уг нь тэр жирэмсэн найз маань \Нандиа гэе\ мань хоёрыгоо \Өлзий гэе\ бодвол морь мал жоохон гадарлана. Мань хоёр бол угаас хот газар өсөж торнисон юм болохоороо морь малын талаар нэгдүгээр ангийн цагаан толгойноос л уншиж мэдсэн улс...

Өлзий мань хоёр морь унаж чаддаггүйгээ учирлаад номхон морь өгөхийг гуйлаа... Номхон гэж хэлэх ёстойг байсныг нь найз маань санаандгүй ЗӨӨЛӨН МОРЬ өгөөрэй гээд хэлчихсэн чинь тэнд байсан өнөө морь унуулдаг хүмүүс шоолж инээлдээд сүйд "зөөлөн морь гэхээр ямар морь байдын? эмээлгүй морь унахымуу" гээл...
Дараа нь морин дээрээ суусан хойноо Өлзийгийн суусан морь явдаггүй ээ... Тэгсэн манай хүн "Хүүүеээ энэ машин чинь явахгүй байна шдээ, аргагүй биздээ. хар халуунд нуруун дээрээ бүхэл бүтэн хүн суулгачихаар ямар л олиг байв гэж" гэж авсан... тэгээл мань 3 хэдэн биенээ харж шоолж хөхрөлдөж байгаад цаг нь дуусав...

Дараа нь өдрийн хоолонд орж байхдаа хоорондоо юм ярьж байгаад Өлзий маань "Хөдөө амьдарвал би юу ч чадахгүй шараа болохын байна даа. Өдөр морь унахдаа хүртэл Машин энэ тэр гээд" гээл ярьтал Нандиа "Монгол хүн л юм чинь морь унаж чадах л ёстой. Энэ чинь бидний цусанд байгаа" гэлээ... Тэгээд бодлоо л доо. Бидний өвөг дээдэс нүүдлийн соёл иргэншилтэй байсан нь үнэн. Гэвч надаас дээшээ 2 үе маань хот суурин газар төрж өссөн улс. тэгэхээр яахуу...? Нэгэнт л цусанд, генэнд байгаа тэр нүүдлийн соёл иргэншлийн тухай мэдээлэл нь бидний тархинд гүйж очиж мэдлэг болохгүй байгаагаас ингэж Монголоо алдаад байгаамуу...? Монгол хүн гэхээр заавал морь унаж чаддаг, үнээ сааж чаддаг байх ёстой гэж үү. Одоо хотын бид хөдөөгийн тэр амьдралаас хэт тасархай байдаг... Би 2.3хан жилийн өмнө л Бүхэл бүтэн сүрэг адууг ганцхан азарга хээлтүүлдэг гэдгийн мэдсэн. Тэмээ, хонь, ямааг бол бүр мэдэхгүй... Ингэлээ гээд би Монгол гэж хэлэгдэх эрхгүй болно гэжүү...?

Хогийн сав...

Би уг нь хийж байгаа ажилдаа дуртай хүн юмсан. тэгсэн баг хамт олноосоо болж сүүлийн үед ажилдааа ирэхээс дургүй хүрч ирэхээрээ хурдан ажил тараасай гэж хүлээдэг боллоо...
Хамт олон гэж ийм чухал нөлөөтэй улс байдаг гэж огт бодож байсангүй... Ядаж байхад дандаа гөгшин авгай нартай ажилладагийг хэлэхүү... Энэ намраас огт өөр мэргэжлээр сурч огт өөр салбарт ажиллахгүй бол энэ салбартаа энэ хэвээрээ ажиллавал би удахгүй өөрийгөө танихаа болих байх, удахгүй энэ хэдэн хов ярьсан авгай нартай ижилхэн болчихсон сууж байх юм шиг байна... Зүгээр л мөр мөрөө хөөгөөд өөр өөрсдийн ажлаа хийгээд явж болдоггүйн байхдаа...

Санаа зовох ёстой асуудал...

Түүх энэ тэрээр оршил хийгээд овоо итгэл үнэмшилтэй зүйл сараачий гэж бодсон боловч арван жилд үзсэн түүхийн хичээлээ энэ хэдэн жилийн хугацаанд хоолтойгоо холиод идчиж... Үлдсэн бага сага зүйлээ сараачий гэж бодсон ч их юм уншсан нөхөдийн хажууд шараа болохын байна гэж бодоод болилоо...
Тэгэхээр ийм байнаа... Манай Монголчууд чинь дэлхийн талыг эзэлж явсан түүхтэй ч бас овоо хэдэн жилд харь улсын дарангуйлалд явсан бараан түүхтэй ард түмэн...
Дэлхийн талыг эзэлж явахдаа дэлхийн талд цэрэг эрс маань үр удмаа үлдээсний хүчинд дэлхийн хаа сайгүй хөх толбот хүн төрөлхтөн өсөж үржиж буй сурагтай... энэ сайхан мэдээ байна...Тэгсэн бас нэг асуудал байнааа... Манайхан чинь Манжийн дарлалд 200 жил байсан гэж байгаа... бас орос ах нар мань хэдийгээ дүү мүү гэж гошгоруулж байгаад бас овоо хэдэн жилд эрхшээлдээ оруулсан гэж байгаа... тэд манайд суухдаа эхнэр хүүхнээ чирч ирсэн үү гэвэл бас үгүй юмаа...
Яасан байхнуу...? дан эрчүүд арми энэ тэрийнхээ дууг дуулсаар ирсэн байх нь байна шд...
Одооны сайхан гэгдэх хүүхнүүдийг, залуучуудыг ажиглъя л даа... яасан ч сайхан өндөр нуруутайн?... яасан сайхан өндөр шулуун хамартайн? за тэгээд улааан цайм шар царайтай, шар үстэй эрлийз нөхдүүд мисс, мисстер болоод од болоод байхын...За яахуу орос ах нарын үр сад гээд элэгтэй байдаг байх...
Хамгийн аймар нь өнөө муу хужаагийн эрлийз хурлийзууд... Тэд ямар оросууд шиг шар цагаанаараа ялгарч харагдах биш... өнөө чимээгүй тахал гэдэг шиг чимээгүйхэн монгол үндэстэнийг маань уусгаад байх шиг...
Нэг кэйс хэлийлдаа яахуу...энэ харин ч гайгүй кэйс...
Х гэдэг 26 тай сайхан бүсгүй... Гаднаас нь хараад сайхан Монгол бүсгүй л гэнэ. Э-гийн аав нь цэвэр цусны хужаа, хар нялх байхын л эцэг эхтэйгээ монголд ирсэн юм шиг байгаан... Э-ийн ээж нь буриад...Буриад, хужаа 2ийн асуудал маньд ямар хамаа байна гэтэл бас үгүй юмаа... Өнөө сайхан хүүхэн чинь сайхан Монгол залуутай суучихлаа.......................

Тамхи татах татахгүй нь ганцхан чиний асуудал гэж үү...?

Жил бүрийн 3 сарын 31ний ганцхан өдрийн битгий тамхи татаачээ гэж тамхичин хүн төрөлхтнөөс гуйхын... Даанч нөгөө нөхдүүд маань тамхиндаа хэтэрхий их хайртайн болохоороо энэ гуйлтыг минь нохой хуцахын чинээ бодохгүй чихнийхээ хажуугаар нисгэх нь харамсалтай...
Би нь нэг нөхөрт хэллэээ... Тэгсэн өнөөх чинь би машаан дотороо юугаа хийх нь миний эрх, чамд падлийгүй гэнэ, тэгсэн тэр машаанд нь эхнэр хүүхэд нь сууж байх жишээтэй...
Нөхөр тамхичин минээ цаана чинь өөрөөс чинь болж өчнөөн олон хүн хордоод байна, хордоод байна...
Нэг Охин энэ хорвоод мэндэллээ гэж бодъё...
- Тэгсэн тэр охиныг тэтгэврийн өвөө нь хардаг байжээ... Тэгтэл яасан байх нуу өвөө тамхичин... Өдөр охиноо харж байхдаа ганцааранг нь үлдээж орхиж болохгүй учир охины хажууд тамхи татна...
- Өвөө ертөнцийн мөнх бусыг үзүүлэхдээ тамхины хор хөнөөлийг бататган уушигны хавдар, эсвэл зүрх судасны өвчин, эсвэл чихрийн шижин гэх мэт өвчний улмаас насан өөд боллов...
- Аав бас тамхи татнаа... Охин том болсон учир тамхинд хордох нь бага гэж үзсэнүү яасан мэдкү ямар ч л байсан аав гэртээ охины хажууд тамхи татна, аавын найзууд ирнэ охиноор хоол цайхан зөөлгөн олуул зэрэг зэрэг тамхины утаа баагиулна...
- Охин өсөж том болон нөхөрт гарна... мөн л тамхичин, гэх мэт тэр нэгэн эмэгтэйн амьдрал тамхины утаанд явсаар байгаад нээх удахгүй, тавь жар хүрээл уушигны хавдараар, эсвэл тамхинаас шалтгаалах ямар нэгэн өвчнөөр дуусч байгаан... Тэр эмэгтэй тамхи татдаггүй гэхдээ л тэр ДАМ ТАМХИЧИН... ДАМ ТАМХИЧИН хэмээх энэ гуншин л түүнийг үхэлд хүргэх хангалттай шалтгаан бол байна...
Түүний өвөө ч, аав ч, хань нь ч түүнийг алж байгаагаа мэдээгүй...

Утаагүй Улаанбаатар, Утаагүй Улаанбаатар л гэхийн....?

Улаанбаатараа утаагүй болгох гэж тэнд хэдэн нөхөд толгойгоо гашилгаж гашилгаж бүх нийтийг орон сууцжуулах болж байх шиг байна...
Би ингэж бодоод байгаамаа... Юу гэхээр...
Утааны асуудал улаанбаатарчуудын өмнө тулгамдаад байгаа асуудал мөнөөсөө мөн боловчиг заавал тэгж орон сууцжуулах хэрэг ер нь байна уу тамин ээ...?
Монгол улсын нийт хүн амын тэн хагас нь нийслэлдээ нүүгээд ирлээ хө, Бусад нь ихэнх нь аймгийн төв, сумын төвд амьдарч байна. Тэгэхээр хотод нэг суурьшсан нөхөд дахиж хэзээ ч хөдөө орон нутаг руу буцахгүй... эндээ үр хүүхэд нь өсөж, ерөнхийдөө бол тэгээл хотын иргэд болчиж байгаан...
За тэгээд утаагүй болох гээд орон сууцжуулан нөгөө хэддээ бөгдөөрөнд нь нэг нэг өрөө байр бариад өгчлөө...
Тэгэхээр нөгөө гэр маань яах болж байнаа таминэээ...?
Яагаав өнөө зөвхөн монголынх гээд бахархаад байдаг дугуй цагаан гэрээ яахуу...?
Монголчууд маань удахгүй цугаараа гэрээ яаж барьдаг, яаж буулгадагаа мартцан, мэдэхгүй тууж явах вий дээ...
Тэгж орон сууц энэ тэр гэж байхаар яшиг тэр утаагүй зуух энэ тэрээ ард иргэддээ тараагаад өгцөн нь дээрийн бишүү дээ...